Phản ứng của Liên Xô với cuộc chiến tranh Ấn Độ – trung hoa năm 1962
china và Ấn Độ là hai non sông rộng lớn, đông dân bậc nhất của cụ giới, tất cả vị trí địa chủ yếu trị rất quan trọng đối với không chỉ là châu Á cơ mà trên toàn cầu. Trong những năm chiến tranh lạnh, mọi hành động của nhị nước đều luôn thu hút được sự quan liêu tâm của cả thế giới, nhất là hai cực kỳ cường Xô, Mỹ.
PGS.TS. Văn Ngọc Thành(Trường ĐHSP Hà Nội)Th.S. Phạm Xuân Công(Sở giáo dục và đào tạo và Đào tạo thành Lào Cai)
Trung Quốc với Ấn Độ là hai quốc gia rộng lớn, đông dân bậc nhất của rứa giới, gồm vị trí địa chính trị rất đặc trưng đối với không những châu Á mà lại trên toàn cầu. Trong những năm cuộc chiến tranh lạnh, mọi hành động của hai nước đều luôn thu hút được sự quan lại tâm của cả thế giới, đặc biệt là hai vô cùng cường Xô, Mỹ. Khi cuộc chiến tranh Trung – Ấn nổ ra năm 1962, tuy vậy cả Mỹ cùng Liên Xô hiện nay đang bị cuốn vào cuộc khủng hoảng rủi ro Caribe, mệt mỏi đang lên đỉnh điểm còn chỉ cách trận chiến tranh phân tử nhân trong gang tấc nhưng lại hai vô cùng cường vẫn dành sự quan tiền tâm rất lớn đến trận đánh tranh này. Ở phạm vi nội dung bài viết này cửa hàng chúng tôi chỉ điểm lại các phản ứng của Liên Xô từ bỏ đó gồm vài nhận xét về thể hiện thái độ của Liên Xô với cuộc chiến tranh china – Ấn Độ năm 1962.
Bạn đang xem: Phim biên giới tây bắc ấn độ
Ấn Độ và trung quốc là nhẵn giềng của nhau có một đường biên giới phổ biến gần 3500 km. Biên thuỳ 2 nước cũng là một điểm rét tranh chấp biên giới, cương vực trên thế giới trong suốt hơn nửa cụ kỷ qua. Sự tranh chấp trở đề xuất nóng bỏng vào thời gian cuối thập niên 1950 cùng đầu những năm 1960 với đỉnh điểm là cuộc chiến tranh biên giới kéo dài 33 ngày vào tháng 10 cùng 11 năm 1962, chiếm đi bên trên 2000 sinh mạng. Đã hơn 50 năm trôi qua, nhưng mà hậu quả của trận chiến tranh này giữ lại là cực kỳ lớn, một sự tổn thương nặng nề nề với vết yêu mến rất cực nhọc hàn lắp trong quan hệ giữa Ấn Độ cùng Trung Quốc. Tình trạng stress vẫn liên tục trên diễn ra trên dọc tuyến biên thuỳ hai nước suốt hơn nửa cố kỷ qua.Mâu thuẫn dẫn đến trận đánh tranh giữa hai nước vào năm 1962 có xuất phát sâu xa từ kết quả của chủ nghĩa thực dân Anh vướng lại sau một thời gian dài xâm lăng và cai trị Ấn Độ. Trong quy trình cai trị, cùng với những giám sát và đo lường muốn tạo được một đường biên giới ưng thuận giữa phạm vi hoạt động Ấn Độ ở trong Anh với Trung Quốc, cuối thế kỷ XVIII đầu thế kỷ XIX, người Anh đã có rất nhiều nỗ lực để dành được một thỏa thuận với chính quyền nhà Thanh. Tại hội nghị Shimla (tháng 10 – 1913 – mon 7 – 1914), tín đồ Anh với Tây Tạng đã ký kết thỏa thuận Simla (Simla Accord), trong những số đó có xác định đường biên giới Ấn – Trung, call là Đường McMahon (McMahon line). Phái đoàn trung quốc tại họp báo hội nghị Simla ko tham gia ký kết kết thỏa thuận này vị họ không chấp nhận với lời khuyên về đường giáp ranh biên giới giới Tây Tạng. Mặc dù nhiên, sau sự khiếu nại này bạn Anh sẽ coi con đường McMahon là biên giới thỏa thuận giữa Ấn Độ với trung quốc và chuyển vào các bạn dạng đồ vì Anh xuất bạn dạng trong trong năm 1930.
Kể từ lúc giành được tự do từ fan Anh, Ấn Độ coi biên cương mà người Anh thực hiện là biên giới bằng lòng giữa nước cộng hòa Ấn Độ với cùng hòa Nhân dân china (Trung Quốc). Trung quốc không đồng ý đường biên giới này và mâu thuẫn giữa nhị nước xuất hiện. Những mâu thuẫn này vẫn trở phải ngày càng nóng bức và từ thời điểm năm 1959 trở đi, nhì nước bước đầu xảy ra đa số xung đột nhỏ dại trên biên giới. Đỉnh điểm của sự mâu thuẫn, xung hốt nhiên này là cuộc chiến tranh thân hai nước gây thiệt hại rất to lớn về tín đồ và của trong tháng 10, tháng 11 năm 1962.
Cuộc chiến tranh này nổ ra vào ngày 20 – 10 và chấm dứt ngày 21 – 11 – 1962. Về lực lượng, china sử dụng 90.000 quân trực tiếp tấn công vào nhị hướng Ladakh và NEFA, cùng với 90.000 quân sẵn sàng tham chiến. Ấn Độ tất cả 30.000 quân đối phó trên cả nhì hướng tiến công của Trung Quốc<1>.
Cuộc tiến công của Trung Quốc ra mắt với hai hướng (hướng Ladakh ở phía tây và hướng NEFA sinh hoạt phía đông) và chia thành hai dịp (đợt 1 từ đôi mươi đến 26/10, dịp 2 từ 16 mang đến 21/11). Diễn biến cụ thể như sau:
Ở hướng Ladakh: Đợt 1 (từ trăng tròn đến 26 tháng 10 năm 1962, trung quốc tiến công với 3 mũi là phía Daulat Beg Oldi, hồ Panggong với mũi Demchok. Ấn Độ mất quá nhiều vị trí, tiếp đến phải rút ngoài toàn tuyến. Đợt 2 (từ 16 đến đôi mươi tháng 11 năm 1962): trung hoa mở cuộc tiến công vào Chushul, lần này căn cứ của Ấn Độ được giữ lại vững.
Hướng NEFA: Trung Quốc tạo thành 3 mũi tiến công. Mũi đầu tiên từ núi Thaga La, quân Trung Quốc tấn công các đồn biên chống của Ấn Độ và chiếm phần Tawang. Sau đó 1 tuần chiếm được Tawang, trung quốc xây dựng một con phố đến đây để tiện chi viện. Tự 16 mon 11, Trung Quốc liên tục tiến công xuống vùng dưới nam tấn công đèo Sela cùng một nhánh tấn công vào Bomdi La phương pháp Sela 30 km mặt đường chim bay và 80 km đường đi bộ theo phía nam. Sau đó, Trung Quốc thường xuyên tiến thêm về phía nam giới 50-60 km đến rìa cao nguyên trung bộ Assam. Mũi lắp thêm hai và bố là từ bỏ Longju với Walong, quân trung hoa cũng giành chiến thắng sau kia tiến xuống vùng dưới nam phương pháp khu dầu lửa đặc trưng của Ấn Độ 60 km<2>.
Mặc dù đang giành thay chủ động, ngày 21 – 11 – 1962, trung hoa đơn phương tuyên bố dứt bắn với rút quân lui về sau đường McMahon 20km. Chiến tranh trực tiếp quy mô khủng giữa nhị nước ngừng lại. Chỉ ra mắt trong khoảng một mon nhưng trận chiến tranh biên giới trung hoa – Ấn Độ năm 1962 đang để lại đông đảo hậu quả không hề nhỏ về bạn và của: trên 2000 fan chết (chủ yếu là phía Ấn Độ), cơ sở tài chính bị tiêu diệt nghiêm trọng, gây tư tưởng hoang sở hữu tột độ trong dân chúng Ấn Độ.
Trong những cuộc bàn luận vào cuối tháng 9 giữa những nhà lãnh đạo Liên Xô và trung hoa đã cho thấy thêm sự khác hoàn toàn trong ý kiến và giải pháp tiếp cận vụ việc của 2 bên. Chỉ huy Liên Xô là NS. Khrushchev trực sau đó Bắc khiếp ngay sau chuyến thăm của ông tới Mỹ. Khrushchev đã thông báo với những nhà lãnh đạo trung hoa cuộc nói chuyện với các nhà lãnh đạo Mỹ. Cuộc tranh luận ra mắt với đầy đủ từ ngữ chua chát và nóng bức giữa Khrushchev và Chen Yi (Bộ trưởng nước ngoài giao Trung Quốc). Chen Yi nói: “Tôi buồn với tuyên tía rằng việc làm xấu đi dục tình với Ấn Độ là lỗi của chúng tôi”<6>. Khrushchev đáp: “Tôi bi thiết bởi tuyên tía của ngài rằng họ là sever thời gian. Chúng ta cần hỗ trợ Nehru, góp ông ấy giữ quyền lực”<7>.
Trong khi trung hoa từ chối gật đầu đồng ý trách nhiệm về vụ vấn đề Longju, bọn họ cũng gửi tải mong muốn muốn chuẩn bị sẵn sàng làm nhẹ mối quan hệ bằng cách mời ts S. Radhakrishnan, Phó Tổng thống Ấn Độ, người đã đi đến thăm trung hoa hai tháng trước đó. Chuyến thăm này sẽ không thể ra mắt do một cuộc va độ gây thương vong nghiêm trọng, hầu hết là Ấn Độ, vào thời điểm cuối tháng 10/1959, trên Ladakh, trên phần phía Tây của biên giới trung hoa – Ấn Độ.
Cuộc bàn cãi giữa nhị đảng vậy quyền tiếp tục ra mắt sau cuộc họp tại Bắc Kinh hồi tháng 9. Riêng biệt về sự việc quan hệ với Ấn Độ, china tuyên bố đã gặp sáu lần với Đại sứ Liên Xô tại Bắc ghê trong khoảng thời gian từ ngày 10 – 12 – 1959 mang lại 30 – 1 – 1960, cùng với với mục tiêu đưa lập trường của Liên Xô về trung lập trả toàn. Chỉ đạo Liên Xô đã không còn lay chuyển, họ coi ý kiến của china cả trên thực tế và lý luận phần đa không đúng.
Ngày 6 – 2 – 1960, Ủy ban tw Đảng cộng sản Liên Xô chính thức gửi một công hàm đến Ủy ban tw Đảng cộng sản china bác quăng quật cáo buộc nhận định rằng Ấn Độ vẫn xâm lược trung quốc “Những tín đồ nghiêm túc không ai nghĩ rằng một bên nước như Ấn Độ, yếu hèn hơn không hề ít cả về quân sự chiến lược và kinh tế tài chính so với Trung Quốc, thực sự lại là nước khởi hễ một cuộc tiến công quân sự nhằm mục đích vào trung quốc và phạm tội tạo hấn ngăn chặn lại Trung Quốc”<8>. Câu hỏi xử lý vụ việc của trung hoa là một biểu hiện của cách biểu hiện chủ nghĩa dân tộc hẹp hòi cùng khi tiếng súng nổ trên biên giới trung hoa – Ấn Độ vào ngay tối trước chuyến hành trình của NS. Khrushchev cho Mỹ, cả thế giới cho rằng đây là một sự kiện rất có thể cản trở chuyển động yêu hòa bình của Liên Xô. Trung quốc tìm phương pháp cản trở cơ chế chung sống độc lập mà Liên Xô vẫn theo đuổi nhưng những nhà lãnh đạo Liên Xô ko dao động, họ công khai chỉ trích các hành vi của Trung Quốc đối với Ấn Độ trên Đại hội đảng vậy quyền của những nước làng hội chủ nghĩa Đông Âu.
Từ những cốt truyện trên có thể thấy sự rạn vỡ ngày càng thâm thúy giữa Liên Xô cùng Trung Quốc trong nhiều vấn đề, đặc biệt là vấn đề biên giới trung hoa – Ấn Độ. Tuy nhiên, trận chiến tranh biên cương Ấn Độ – china bùng nổ vào tháng 10 – 1962, đúng vào thời khắc cuộc rủi ro khủng hoảng tên lửa Cuba diễn ra căng thẳng giữa Mỹ với Liên Xô. Với mong muốn nhận được sự cỗ vũ của Trung Quốc, Liên Xô đã bao hàm phản ứng trình bày sự cầm cố đổi.
Năm ngày sau khi Trung Quốc tấn công Ấn Độ, ngày 25 – 10 – 1962, tờ báo Pravda cho biết Liên Xô vẫn mong chờ sự cỗ vũ của trung quốc đối với cơ chế của Moscow trên Cuba. Pravda cho là nếu chỉ bao gồm một sự lựa chọn Liên Xô vẫn đứng sau trung hoa và trong trường hợp cần thiết này ích lợi của Liên Xô nghỉ ngơi Cuba là đặc biệt hơn so với việc giữ nguyên vị cố của Liên Xô sinh sống Ấn Độ. Pravda đã mệnh danh việc trung quốc đưa ra “đề xuất xong bắn” vào 24 – 10 là “biểu hiện của sự băn khoăn lo lắng chân thành” để giải quyết tranh chấp biên giới và đề xuất Ấn Độ gật đầu đồng ý các pháp luật của trung hoa làm cơ sở cho những cuộc đàm phán. Pravda ko lên án cuộc xâm lăng của trung hoa mà còn nghi ngại về tính thích hợp pháp của Đường McMahon là biên thuỳ phía Đông Bắc của Ấn Độ bởi “đường McMahon tai tiếng” bị áp đặt bởi vì “đế quốc vào các dân tộc china và Ấn Độ”<9>. Hơn nữa, Pravda cũng kết tội “Ấn Độ đã bị đàn đế quốc kích động và là nhà mưu gây ra cuộc xung bỗng dưng với Trung Quốc; buộc tội Đảng cộng sản Ấn Độ đã gửi sang chủ nghĩa sô vanh khiến thiệt hại đối với chủ nghĩa thế giới vô sản”<10>. Tờ Pravda cũng đều có những nhượng bộ với quan tiền điểm trung hoa và kết tội “Giới phản cồn ở Ấn Độ đã ràng buộc số phận của mình với nước ngoài và các lực lượng đế quốc” và lôi kéo những fan cộng sản Ấn Độ “không đầu hàng những thế lực dân tộc chủ nghĩa”<11>.
Với giải pháp viết như vậy, Pravda đã chế tạo ra ra ấn tượng rằng Liên Xô vẫn tìm tìm một thỏa thuận hợp tác với Bắc kinh với hy vọng rằng Trung Quốc hoàn toàn có thể đáp lại bằng câu hỏi ủng hộ Moscow vào cuộc rủi ro khủng hoảng Cuba đang khôn cùng gay gắt. Mặc dù nhiên, tờ báo này thú nhận sự lo ngại đối với cuộc chiến tranh trung hoa – Ấn Độ với Liên Xô rất cạnh tranh ngăn chặn china khi họ buộc phải dành hết trung ương trí vào cuộc rủi ro Cuba.
Mặt khác, bài báo cũng trình bày sự lo lắng của Liên Xô rằng chiến tranh trung hoa – Ấn Độ sẽ phục vụ ích lợi của lũ đế quốc cùng phản động: “Sự bùng nổ cuộc xung chợt giữa hai cường quốc châu Á phục vụ tiện ích của không hồ hết chủ nghĩa đế quốc nhưng cả giới phản hễ ở Ấn Độ, liên kết nghiêm ngặt số phận của họ với nước ngoài, với các lực lượng đế quốc, thù địch so với người Ấn Độ”<12>.
Bài báo đã làm cho xôn xao dư luận ráng giới, đặc biệt là ở Ấn Độ. J. Nehru nói rằng ông đã rất âu sầu vì bài xích báo, đã gây ra tổn sợ hãi đáng nói đến tình hứu nghị của Ấn Độ với Liên Xô. Thậm chí sự hồi hộp nghiêm trọng hơn lộ diện trong Đảng cùng sản Ấn Độ, một lãnh tụ là Shripad Amrit Dange sẽ gửi trung ương Đảng cùng sản Liên Xô một bức điện kiến nghị phải gồm những hành động để lấp nhận một vài lời tuyên bố của bài bác viết. Bởi vì vì, đó là tờ báo uy tín trình bày lập trường của Liên Xô mà các quốc gia bạn bè khác và các đảng thường xuyên theo sau lập trường của Liên Xô. Dange ý kiến đề nghị Moscow “ngăn chặn toàn bộ các Đảng bạn bè để bọn họ không viết trên các tờ báo của họ về mặt đường McMahon”. Nhân cơ hội này, phe thân trung quốc trong Đảng cùng sản Ấn Độ chuyển động tích rất hơn và tuyên tía đắc chiến thắng rằng Đảng cùng sản Liên Xô ở đầu cuối đã bị “thuyết phục về việc điên rồ với biện pháp của mình và đồng ý quan điểm của Trung Quốc”<13>.
Các đơn vị ngoại giao Liên Xô nghỉ ngơi New Delhi rất là bối rối, họ bao gồm nghĩa vụ lý giải với fan Ấn Độ về tình trạng tinh vi và rối rắm, về việc không thể xác minh biên giới thực tế, thậm chí là họ còn đề xuất Ấn Độ chờ đón để những viện sĩ hàn lâm của china và Ấn Độ xác định biên giới đúng chuẩn trên cơ sở các tài liệu lưu trữ.
Lãnh đạo Liên Xô chuyển ra hồ hết phản ứng này với hi vọng nhận được sự cung ứng tích rất của china trong cùng với lập trường của mình tại Cuba. Tuy nhiên, những nỗ lực của Liên Xô ko thu được hiệu quả tương xứng. Toàn bộ những gì Moscow cảm nhận từ chỉ huy Trung Quốc là một trong tuyên bố vào trong ngày 25 – 10 về sự việc Cuba, bộc lộ quan điểm“sự ủng hộ tương đối đầy đủ lập trường đúng mực của cơ quan chính phủ Liên Xô”<14> và hai bài bác báo lớn đăng trên quần chúng. # Nhật báo với tiêu đề đầy hiếu chiến với đã chấp thuận đồng ý các hành động của Liên Xô làm việc vùng Caribbe. Đây là sự việc ủng hộ thiết yếu thức cuối cùng mà Bắc Kinh giành cho Moscow. Trong khi nhiều cuộc mít tinh, biểu tình béo tại các non sông khác cỗ vũ các chính sách Liên Xô, tại Trung Quốc, không có bất kể cuộc mít tinh xuất xắc biểu tình nào vào thời điểm tháng 10 – 1962.
Các nhà chỉ huy Trung Quốc không đồng ý tất cả phần đa nhượng bộ với Liên Xô về cuộc rủi ro khủng hoảng Cuba. Rộng nữa, trung hoa yêu cầu Khrushchev từ bỏ bỏ cơ chế mà ông đang thực hiện với Ấn Độ. Một bài viết dài 20000 từ đăng trên quần chúng Nhật báo dùng những ngôn từ cay độc nhất chống lại Nehru, kết tội ông theo xua đuổi một “chính sách bành trướng” và một “kế hoạch đầy tham vọng” để “thiết lập một đế chế vĩ đại trước đó chưa từng có trong lịch sử hào hùng Ấn Độ”. Bài bác báo xác định rằng Nehru đã luôn “đứng về phía chủ nghĩa đế quốc” cùng “kích động cuộc chiến tranh với china để phục vụ tác dụng của đế quốc”<15>. Sau đó, bài xích báo yêu mong Moscow không nên nhầm lẫn về ý kiến của china chống lại Ấn Độ.
Đến thời điểm cuối tháng 10 – 1962, Khrushchev đã nhận được thấy sai lạc trong chính sách của ông khi ủng hộ trung hoa chống lại Ấn Độ. Những hy vọng về một chiến trường thống độc nhất vô nhị với Trung Quốc đã không còn. Chế độ với Ấn Độ mà lại Khrushchev đã rất mất nhiều công sức của con người xây dựng từ thời điểm năm 1955 đứng trước nguy cơ bị phá bỏ. Mặc dù nhiên, ngày 29 – 10, Hội đồng độc lập thế giới bởi vì Moscow bỏ ra phối đã khiển trách phái bộ Ấn Độ khi họ đòi hỏi một cuộc luận bàn về sự xâm lược của Trung Quốc so với Ấn Độ. Ngày hôm sau, tại liên kết Quốc, trang bị trưởng ngoại giao Liên Xô, Valerian Zorin kể lại sự cỗ vũ của Liên Xô đối với đề xuất của china và lôi kéo Ấn Độ đồng ý đề xuất.
Rõ ràng, ở quy trình này của cuộc xung thốt nhiên biên giới Ấn Độ – Trung Quốc, cơ chế của Liên Xô đang bị ảnh hưởng bởi cuộc khủng hoảng tên lửa Cuba. Khrushchev đang gửi một bức thư mang đến Nehru thúc giục ông chấp nhận đề nghị ngừng bắn và thảo luận của Chu Ân Lai. Liên Xô cũng đình chỉ những nguồn cung cấp máy bay chiến đấu MIG theo thỏa thuận hợp tác đạt được giữa hai bên vào thời điểm tháng 8 – 1962. Đây là một trong sự thiên vị ví dụ đối với Trung Quốc. Sự ưu tiên này phải được phát âm trong toàn cảnh cuộc khủng hoảng tên lửa Cuba đạt đỉnh điểm với Moscow cố gắng nỗ lực để nhận được sự ủng hộ của Trung Quốc. T.N. Kaul – Đại sứ Ấn Độ trên Liên Xô, cũng thể hiện điều đó trong hồi ký kết của mình: “Thái độ của họ (Liên Xô) vào thời điểm cuối tháng 10/1962 thậm chí còn ko trung lập mà gồm phần ngả về phía Trung Quốc, như Khrushchev đã lý giải cho tôi sau này, do thực tế cuộc rủi ro Cuba lên đỉnh điểm với Liên Xô không đủ năng lực buông lỏng sự chuẩn bị sẵn sàng chiến đấu mang đến một cuộc chiến tranh hoàn toàn có thể xảy ra với Mỹ tại Cuba”<16>.
Xem thêm: Link Tải Game Minecraft Cho Ios Miễn Phí, Tải Minecraft Pe Cho Iphone/Ipad
Sự di chuyển thái độ của Liên Xô trình bày rõ trong report về “Tình hình quốc tế và chế độ đối ngoại của Liên Xô” của chủ tịch hội nhất quán trưởng Liên Xô Khrushchev17 lên Xô viết buổi tối cao ngày 31 -10 – 1959. Báo cáo viết: “Chúng ta cực kỳ tiếc sự nuốm xảy ra vừa mới đây trên biên thuỳ của hai quốc gia thân thiện của họ – trung quốc mà chúng ta có mối link của tình huynh đệ bắt buộc phá vỡ và cộng hòa Ấn Độ mà mối quan hệ tình đồng chí nghị của chúng ta đang phát triển thành công. Chúng ta đặc biệt buồn bởi trên thực tế, hậu quả của sự kiện này là đã bao gồm thương vong với cả hai bên. Không tồn tại gì có thể bù đắp được phần lớn mất non mà phần đa bậc sinh thành và người thân của những người quá cố nên gánh chịu. Chúng ta sẽ khôn cùng vui nếu sự cố vậy nên không lặp lại trên biên giới trung quốc – Ấn Độ và đều tranh chấp biên giới hiện tại được xử lý thông qua bàn bạc hòa bình, thân thiện đạt được sự hài lòng của cả hai bên”<17>.
Nội dung của nhì văn phiên bản cho thấy lãnh đạo Liên Xô đã thân yêu và bắt gặp tình trạng vẫn leo thang sự thù địch giữa Ấn Độ cùng với Trung Quốc, mặt khác thể hiện ý kiến trung lập với trận đánh tranh Ấn Độ – Trung Quốc. Mặc dù nhiên, bao gồm thái độ trung lập trong vụ việc này đã cho thấy Liên Xô bao gồm phần nghiêng về phía Ấn Độ. Do lẽ, dưới khía cạnh ý thức hệ, khi Liên Xô và china đều theo chủ nghĩa xã hội thì đề xuất ủng hộ nhau, cơ mà Liên Xô không trình bày quan điểm kẻ thống trị rõ ràng trong một trận đánh tranh giữa một bên nước làng mạc hội công ty nghĩa với một bên nước tứ sản; dưới khía cạnh quan hệ quốc tế, Liên Xô đang không ủng hộ đồng minh của chính bản thân mình vào thời điểm cuộc chiến tranh nổ ra.
Khi sự việc Cuba đã làm được giải quyết, Liên Xô đàng hoàng rời quăng quật sự ủng hộ china trước đó và dần trở lại lập ngôi trường trung lập, thậm chí còn dần nghiêng về ủng hộ Ấn Độ. Ngày một – 11 – 1962, Brezhnev tiếp Đại sứ Ấn Độ trên Moscow và đảm bảo với ông sự cỗ vũ của Liên Xô trong cuộc chiến tranh biên cương với Trung Quốc. Ngày 2 – 11 – 1962, Khrushchev vẫn gửi một bức thư riêng tới Nehru bộc lộ một cách biểu hiện thông cảm với Ấn Độ cùng thúc giục những nhà chỉ đạo Ấn Độ một lượt nữa gật đầu đồng ý đề xuất của trung quốc nhưng bị Nehru không đồng ý và Khrushchev phân biệt rằng cách nhìn ủng hộ china trước kia đã hủy diệt vị cầm cố của Liên Xô làm việc Ấn Độ.
Ngày 5 – 11, tờ Pravda hòn đảo chiều hoàn toàn so cùng với ngày 25 – 10, một bài xã luận đang rút tất cả ủng hộ lập ngôi trường của trung quốc trước đó. Bài xích xã luận không yêu ước Ấn Độ gật đầu đồng ý các pháp luật của Trung Quốc, đôi khi bỏ xác định đường McMahon là không hẳn biên giới của Ấn Độ với china mà nó đã gửi ra vào trong ngày 25 – 10. Bài bác xã luận cũng chú ý “tiếp tục xung bất chợt sẽ dẫn tới việc huy cồn ngày càng nhiều người tương tự như các nguồn lực có sẵn của cả phía hai bên và có thể dẫn tới sự việc kéo dài cuộc chiến tranh đẫm máu”, hơn nữa “nhân dân Liên Xô giữ lại quan điểm bền vững rằng trong tình trạng hiện nay, điều đặc biệt là ngăn chặn chiến tranh và bắt đầu các cuộc điều đình về bài toán giải quyết hòa bình cuộc xung đột… một ra quyết định như vậy sẽ cân xứng với tiện ích của cả hai dân tộc bản địa Ấn Độ và china và sẽ giao hàng sự nghiệp bảo trì hòa bình nghỉ ngơi châu Á cùng toàn cố giới”<18>.
Các lãnh đạo trung quốc bỏ qua lời lôi kéo này và liên tục các hoạt động quân sự. Ngược lại, Nehru review cao ý kiến mới của Liên Xô. Ông tuyên ba rằng Liên Xô đã trở nên đặt vào một trong những “vị trí rất nặng nề khăn” liên quan đến cuộc xung thốt nhiên biên giới china – Ấn Độ. Bởi vì “Liên Xô đã với đang là đồng minh của Trung Quốc. Vì vậy sự hoảng sợ của bọn họ là thân một quốc gia mà họ rất thân thiện và một tổ quốc là liên minh của họ. Chúng tôi đã thừa nhận ra điều đó và chúng tôi không hy vọng đợi chúng ta làm bất kể điều gì như là 1 sự vi phạm ví dụ với liên minh của họ”<19>.
Liên Xô đã nỗ lực đưa Ấn Độ và trung quốc vào bàn hội nghị để điều đình về vụ việc biên giới cùng muốn ngừng chiến sự. Trên một cuộc míttinh lưu niệm 45 năm bí quyết mạng tháng Mười Nga năm 1917, Kosygin cho rằng những cuộc bàn bạc sớm được tổ chức triển khai giữa Ấn Độ và trung hoa trên cửa hàng của tự do sẽ là một giải pháp phù hợp. Ông nói: “Chúng tôi nhận định rằng một chiến thuật chính xác của cuộc xung bỗng nhiên biên giới Ấn Độ – trung quốc sẽ là 1 thỏa thuận dứt bắn trên cửa hàng hợp lý. …, không có bất đồng nào ko thể xử lý được trong các cuộc dàn xếp bàn tròn”<20>. Ông cũng cáo buộc những nước đế quốc đã làm “tất cả gần như thứ” nhằm “kích cồn cuộc chiến” để “tiêu khử tình hữu nghị lâu đời giữa hai dân tộc lớn là Ấn Độ với Trung Quốc”. Ông cũng đổ lỗi mang đến “giới phòng dân chủ ở Ấn Độ” vẫn tìm cách “lợi dụng sự điên loạn của chiến tranh” và đẩy Ấn Độ đi từ chính sách trung lập của chính bản thân mình vào “vòng tay của khối quân sự hung hăng”<21>.. Ngay lập tức sau tuyên ba của Kosygin là phần đa lời chỉ trích to gan mẽ đối với Trung Quốc của Frol Kozlov “quan điểm cảm giác trong sự việc biên giới trung quốc – Ấn Độ”<22>.
Trong toàn cảnh này, Kaul viết: “Khi thời gian trôi đi với Ấn Độ cho biết một tinh thần quyết tâm ngăn chặn lại sự xâm lăng của Trung Quốc, Liên Xô đã khôn xiết ấn tượng. Thái độ của mình trở nên cảm thông sâu sắc hơn với Ấn Độ, cả vào tuyên bố công khai và thậm chí nhiều hơn hoàn toàn như vậy, trong cuộc truyện trò riêng bốn của họ”<23>. Đây là lần thứ nhất trong lịch sử một nước làng mạc hội công ty nghĩa ủng hộ một nước nhà đang cách tân và phát triển trong trận chiến chống lại một bên nước làng mạc hội công ty nghĩa khác.
Liên Xô cũng ủng hộ những nỗ lực thảo luận của sáu non sông trung lập châu Á với châu Phi tổ chức triển khai tại Sri Lanka vào thời điểm tháng 12 – 1962 và lời khuyên Colombo để giải quyết và xử lý cuộc xung đột trung quốc – Ấn Độ. Vào trong ngày 12 – 12, vào một report của Xô viết buổi tối cao, Khrushchev chỉ trích những nhà lãnh đạo china về vụ tiến công vũ trang trong biên thuỳ phía Bắc Ấn Độ. Ông chỉ trích sự chịu đựng đựng của china khi những nước đế quốc tiếp tục điều hành và kiểm soát thuộc địa Hồng Kông cùng Macao và cho rằng với việc giải phóng Goa, Ấn Độ đã đóng góp phần chống nhà nghĩa đế quốc rộng so với Bắc Kinh.
Khrushchev trách cứ cuộc tiến công vũ trang của china vào Ấn Độ. Ông nói rằng đó là “sự khổ sở đặc biệt” so với Liên Xô, rằng máu vẫn đổ ra giữa “anh em cộng hòa nhân dân trung quốc và người bạn của chúng ta, cộng hoà Ấn Độ, giữa một đất nước xã hội công ty nghĩa và quốc gia đã bắt đầu trên con đường phát triển hòa bình và tuân theo chế độ không liên kết”<24>. Ông hoan nghênh “hành rượu cồn của các bạn hữu Trung Quốc” về lệnh dứt bắn và rút quân của họ là “hợp lý”. Cơ mà sự hoan nghênh này đã được theo sau bởi một sự bác bỏ bỏ mạnh mẽ các hành vi của Trung Quốc. “Làm thay nào chúng ta có thể gọi đó là một bước hợp lí khi nó được tiến hành sau khi tương đối nhiều mạng sống đã chiếm đi? Nó sẽ xuất sắc hơn nếu các bên đang không dùng đến chiến tranh? Vâng, vớ nhiên, nó sẽ xuất sắc hơn. Xuất sắc hơn! shop chúng tôi đã thường xuyên nói vấn đề này và shop chúng tôi lặp lại nó một lần nữa”<25>. Khrushchev châm chọc các nhà lãnh đạo trung hoa với tuyên bố: “Tất nhiên, có thể có những người dân sẽ bảo rằng nước cộng hòa quần chúng Trung Hoa bây chừ đang rút quân về cơ bản đến nhãi nhép giới cơ mà tại đó cuộc xung đột này nổ ra. … trình bày như vậy là điều dễ hiểu. Nó cho thấy rằng, fan ta hiển thị sự thân yêu và hối hận về gần như gì vẫn xảy ra”<26>.
Khrushchev tiếp nối ám chỉ rằng lệnh xong bắn và rút quân trung quốc đã được chỉ dẫn là do run sợ sự can thiệp quân sự của Mỹ vì tiện ích của Ấn Độ. Như thế, ông nói xa xôi rằng trung hoa đã đầu hàng tín đồ Mỹ. Ông cũng nhận xét “đã có một vài người buộc tội rằng china đã xong xuôi chiến sự, rõ ràng chính vì Ấn Độ đã bước đầu nhận được sự hỗ trợ vũ khí của đế quốc Mỹ với Anh. Vị vậy, cộng hòa nhân dân Trung Hoa nhận thấy rằng nếu như xung thốt nhiên vũ trang tiếp tục, nó gồm thể trở thành một trận chiến tranh quy mô phệ sẽ dẫn đến tổn thất nặng nề hà hơn. Vâng, ví dụ người bạn trung hoa của họ đã xem xét tình trạng và điều này cũng nói về sự việc khôn ngoan cùng hiểu biết của họ”<27>. Khrushchev sau đó cho thấy cuộc chiến tranh china – Ấn Độ đã bật mí cho trái đất nhận thức đích thực về chính sách cộng sản Trung Quốc. Ông tuyên bố, “Thật là tất yêu chối cãi, những hành động của cơ quan chỉ đạo của chính phủ nước cộng hòa Nhân dân china sẽ được những người yêu chuộng tự do đánh giá theo giá trị thực sự của chúng. Thiệt vậy, lý do cuộc chiến tranh này là gì? trung hoa đã từng phát hễ xâm lược Ấn Độ? Không, chúng tôi từ chối vấn đề như là việc vu khống. Với tất nhiên chúng tôi cũng bác bỏ bỏ hoàn toàn ý nghĩ rằng Ấn Độ muốn ban đầu một trận chiến tranh cùng với Trung Quốc”<28>. Khoác dù luôn thận trọng, giữ cách biểu hiện trung lập giữa trung quốc và Ấn Độ, Khrushchev vẫn ngầm nhấn mạnh vấn đề rằng các nhà chỉ huy cộng sản china phải chịu trách nhiệm về trận đánh tranh biên thuỳ với Ấn Độ.
Ấn Độ hoan nghênh tuyên bố của Khrushchev, ngược lại, trung quốc thể hiện tức giận cao độ. Vài ngày tiếp theo đó, tờ nhân dân Nhật báo, ban ngành ngôn luận của Đảng, đơn vị nước trung quốc đã đăng nội dung bài viết với những ngôn ngữ giận dữ. Số đông lời chỉ trích của Khrushchev làm cho tổn yêu thương họ tương đối nhiều vì trung quốc buộc tội Ấn Độ phát hễ cuộc tấn công vũ trang cản lại Trung Quốc. Khi những nhà chỉ huy Liên Xô tự chối đồng ý lời giải thích của china về chiến tranh của mình với Ấn Độ, làm cho sao những người dân ở những nước dị kì bị buộc phải gật đầu các report của Trung Quốc? Người trung hoa chua chát than phiền rằng lần trước tiên một đơn vị nước cùng sản đã không đứng về phía một nhà nước cộng sản vào cuộc tranh chấp cùng với một đơn vị nước bốn sản. Họ sẽ rất giận dữ với những người “tự dìm mang phong cách Marxist-Leninist” với tuyên tía rằng “một số bạn đã chỉ trích quan điểm đúng đắn của china về sự việc biên giới trung hoa – Ấn Độ như thể trung quốc đã gây ra một thảm họa. Quá ví dụ trong một thời gian dài bạn ta đã không đồng ý đàm phán hòa bình, tín đồ ta đã chiếm đóng lãnh thổ, bạn ta đã thực hiện hành vi khiêu khích vũ trang với đã dựng lên cuộc tấn công lớn… tuy nhiên điều thực sự lạ đời là một số trong những người tự nhấn là Marxist-Leninist sẽ quẳng công ty nghĩa Mác-Lênin vào trong gió, họ sẽ sử dụng những lớp cách nhìn của nhà nghĩa Mác-Lênin nhằm phân tích chính sách phản cồn của cơ quan chỉ đạo của chính phủ Nehru kích động các cuộc xung tự dưng biên giới trung quốc – Ấn Độ và kiên quyết không đồng ý hòa giải. Những người nhắm mắt trước thực tiễn rằng chế độ này khởi thủy từ nhu cầu của kẻ thống trị đại bốn sản và đại địa công ty của Ấn Độ để chống lại người dân Ấn Độ và phong trào hiện đại … Một thực tế, giữa những năm gần đây chính phủ Nehru ngày càng bọn áp tín đồ dân cùng khúm cố hơn so với đế quốc Mỹ, đóng vai trò là đồng lõa cùng với nó trong tương đối nhiều vấn đề nước ngoài quan trọng. Phe trái chiều với chính phủ Nehru liên tục chạy sang trung hoa là kết quả chính xác của chính sách đối nội và đối nước ngoài của Ấn Độ đã càng ngày trở phải phản động hơn. Những người dân cáo buộc trung quốc với vấn đề đẩy chính phủ nước nhà Nehru thanh lịch phương Tây đúng là đảo ngược lý do và hiệu quả. Trong veo cuộc tranh chấp biên giới trung quốc – Ấn Độ, những người dân này đã thua trong vấn đề phân biệt đúng sai, đã vờ vịt là “trung lập” với đã gọi china là “người anh em”, trong những khi thực sự tương quan đến bầy phản đụng Ấn Độ như là “bà con”của họ… Đối cùng với một người cộng sản, yêu cầu tối thiểu là nên tiến hành một sự phân biệt cụ thể giữa kẻ thù và bạn dạng thân mình, đề xuất tàn nhẫn so với kẻ thù với tử tế với đồng chí của mình. Tuy vậy có những người dân đảo lộn điều này. Đối với chủ nghĩa đế quốc sẽ là “sự thỏa hiệp” với “nhượng cỗ lẫn nhau”. Đối với những Đảng bạn bè nó chỉ là sự việc thù địch không nhóm trời chung”<29>.
Liên Xô bác bỏ bỏ những kết tội của china cho rằng chúng ta đã vi phạm luật chủ nghĩa Mác-Lênin, công ty nghĩa thế giới vô sản và đã đả kích những nhà lãnh đạo trung hoa vì đang chỉ trích chính sách“thực tế, có suy xét và ưu thích hòa bình” của Liên Xô. Đồng thời họ mệnh danh Nehru là “hiểu biết thâm thúy về sự gian nguy rất lớn của những thủ đoạn của chủ nghĩa đế quốc” với nhất là vấn đề “từ từ chối bỏ chính sách không liên kết”<30>.
Trong một thông tri kín tới các đảng cộng sản Đông Âu, Đảng cùng sản Liên Xô thổ lộ sự gay gắt so với Đảng cùng sản Trung Quốc. Bức thư nói rằng, china đã xâm lăng Ấn Độ mà không hề thông báo trước cho Liên Xô. Liên Xô sẵn sàng ý kiến đề xuất hòa giải, Ấn Độ chuẩn bị sẵn sàng đàm phán. Ngược lại, trung quốc sử dụng các cuộc thảo luận “chỉ để sở hữu thời gian cho hành vi gây hấn. Sự khởi hấn vô cớ của trung quốc chống lại Ấn Độ đang đặt Liên Xô trong một tình cụ rất khó khăn”<31>. Đường McMahon là do thực dân Anh tạo thành nhưng bạn Trung Quốc cần biết rằng không tồn tại lý vì chưng để “kích động vận động quân sự”, nhằm đẩy Ấn Độ vào vòng tay của tư bản, như những nhà chỉ huy Liên Xô đã luôn luôn nhấn mạnh trong nhiều cuộc hội đàm với những nhà chỉ huy Trung Quốc. Các chính sách của Liên Xô với Ấn Độ có nhiều điểm chung. Ấn Độ đã cố gắng thực sự “tìm thấy con đường tự do và trung lập tốt đối” cùng đã tất cả “nhiều yếu hèn tố thôn hội nhà nghĩa” sống Ấn Độ với “họ xứng đáng khích lệ”. Từ thời điểm năm 1959, đã bao gồm “mối quan hệ thật sự thân thiết giữa Liên Xô cùng Ấn Độ”, hiệp định kinh tế đàm phán dễ ợt và quan trọng đặc biệt hơn là “những nỗ lực cố gắng chân thành của Liên Xô nhằm xây dựng non sông Ấn Độ là cơ sở cho an sinh tương lai của rất nhiều triệu tín đồ Ấn Độ”<32>.
Thái độ của Liên Xô đối với trận đánh tranh biên giới china – Ấn Độ năm 1962 cũng rất được thể hiện thị rõ trên nghành hợp tác với trợ giúp quân sự chiến lược tring cùng sau khi trận đánh tranh này nổ ra. Khi cuộc chiến tranh trung hoa – Ấn Độ bùng nổ, Liên Xô có thái độ ủng hộ trung hoa và nhất thời ngưng cung ứng các nhiều loại máy cất cánh theo thỏa thuận hợp tác trước đó đến Ấn Độ. Tuy vậy Liên Xô đã hối hả quay lại trạng thái cân bằng, thậm chí còn dần gửi sang ủng hộ Ấn Độ. Lúc mối bất đồng giữa Liên Xô và Trung Quốc gia tăng và quan hệ Ấn Độ – Liên Xô càng ngày càng phát triển, đặc biệt sau một trong những xung đột nhiên trên biên giới trung hoa – Ấn Độ xảy ra, Liên Xô chọn lựa cách cung cung cấp máy bay và trực thăng để tăng cường năng lực vận tải đường bộ hàng cấm đoán quân nhóm Ấn Độ “Vào tháng tư – 1961, Liên Xô bán cho Ấn Độ tám máy cất cánh Antonov-12 bốn động cơ phản lực cánh quạt. Liên Xô cũng huấn luyện và đào tạo và hỗ trợ 40 phi công, hoa tiêu với thợ cơ khí người Nga đi kèm theo máy bay. Sự hiện diện của bọn họ bị một số trong những nhân vật thiết yếu trị sinh sống Ấn Độ bội nghịch đối gay gắt vì cho rằng họ hoàn toàn có thể là đông đảo điệp viên được cài đặt vào. Ngay tiếp đến là một lô hàng được bàn giao, bao hàm 24 máy cất cánh Ilyushin-14 cùng trực thăng MI-4 có thể đưa người và sản phẩm & hàng hóa lên độ dài 17.000 feet (hơn 5000m). Theo Zhang Han-fu, sản phẩm công nghệ trưởng ngoại giao Trung Quốc, Ấn Độ đã mua hàng 32 sản phẩm công nghệ bay vận tải Antonov An-12, 26 máy cất cánh trực thăng MiG, 21 máy bay chiến đấu MiG với 24 máy bay Ilyushin IL-14, thời điểm giữa tháng 10/1960 và tháng 5/1962”<33>. Liên Xô đã “đồng ý cùng với “Mic Deal” có nghĩa là xây dựng những nhà máy cung ứng máy cất cánh siêu âm Mig-21. Năm 1963, Liên Xô đã hứa viện trợ để xây dựng xí nghiệp thép Bokaro và cung ứng máy bay vận tải AN-12 và máy bay trực thăng mi 4 theo các thỏa thuận trước đó”<34>.
Như vậy, trong trận đánh tranh Trung – Ấn năm 1962, bội phản ứng của Liên Xô trải qua 2 tiến trình khá rõ ràng. Ở giai đoạn thứ nhất, trước thời gian ngày 31 – 10, bội phản ứng Liên Xô là trung lập về bề ngoài nhưng thực chất là ưu tiên Trung Quốc; ở tiến trình thứ hai, trường đoản cú sau 31- 10, Liên Xô đã dần dần chuyển lịch sự ủng hộ phía Ấn Độ, lên án Trung Quốc.Sự dịch rời thái độ của Liên Xô trong trận đánh tranh Trung – Ấn năm 1962 phản chiếu tính phức tạp của quan liêu hệ thế giới thời kỳ chiến tranh lạnh. Xung bỗng biên giới và trận chiến tranh biên thuỳ giữa trung hoa và Ấn Độ năm 1962 sẽ đặt Liên Xô trước hầu như sự chọn lọc vô cùng cạnh tranh khăn. Bởi vì vì, trước khi xảy ra xung hốt nhiên biên giới trung quốc – Ấn Độ, Liên Xô gồm mối quan tiền hệ tốt đẹp với tất cả hai nước. Ấn Độ là một trong những nước sáng lập phong trào không liên kết, có tác động lớn trong các nước Á, Phi, là đất nước lựa chọn tuyến phố trung lập, xây dựng nước nhà theo xu hướng tư bản và gồm đường lối ngoại giao hòa bình, thân thiện. Thân Liên Xô và Ấn Độ đã thi công tình hữu hảo sâu đậm, khá quan trọng đặc biệt từ năm 1955; nhì nước có rất nhiều hợp tác về gớm tế, quân sự, ngoại giao. China cũng là nước sáng sủa lập phong trào không liên kết, lại là nước buôn bản hội công ty nghĩa lớn thứ hai trên cố gắng giới, chỉ sau Liên Xô. Trung hoa và Liên Xô cùng thông thường một hệ tứ tưởng, 2 nước có quan hệ đồng minh. Một giang sơn là trơn giềng thân thiện, một tổ quốc là đồng minh trong phe thôn hội công ty nghĩa lại xảy ra tranh chấp rồi cuộc chiến tranh đã chuyển Liên Xô vào một trường hợp rất cực nhọc xử. Tuy vậy, những nhà lãnh đạo tối cao của Liên Xô đã và đang có sự chắt lọc của riêng mình. Bên trên danh nghĩa, từ đầu đến cuối, Liên Xô theo đuổi thái độ trung lập, nhưng mà trên thực tế có đều thay chuyển đổi nhau sinh hoạt từng giai đoạn. Đây là lần đầu tiên một nước nhà trụ cột trong hệ thống xã hội nhà nghĩa – Liên Xô – không hầu như không ủng hộ liên minh quan trọng của mình – china – trong những mối quan hệ tranh chấp, xung đột nhiên và chiến tranh với một tổ quốc không cùng sản – Ấn Độ. Thiết yếu vị nuốm của 2 đơn vị trong cuộc xung đột, cuộc chiến tranh này cũng giống như sự trỗi dậy của nhân loại thứ ba, của phong trào Không liên kết… đã trở thành những yếu tố cản trở nút độ bỏ ra phối của đơn độc tự 2 rất và nguyên tố ý thức hệ.
Dĩ nhiên, vấn đề này không tức là cuộc xung đột, cuộc chiến tranh biên giới Trung – Ấn năm 1962 không bị chi phối do vấn đề nước ngoài thời kỳ biệt lập tự 2 cực của cuộc chiến tranh lạnh, của ý thiết bị hệ nhưng mà sự chi phối này tương đối phức tạp. Thông qua những làm phản ứng của Liên Xô với đối với mối quan liêu hệ trung hoa – Ấn Độ nói chung, với trận chiến tranh năm 1962 nói riêng, tình dục Ấn – Xô được nâng cao nhanh giường sau đó, trở thành mối quan hệ khá sệt biệt, được đánh dấu bằng việc ký kết Hiệp ước Hòa bình, hữu hảo và hợp tác ký kết năm 1971 giữa hai nước. Tình dục Ấn – Xô lao vào thời kỳ cải cách và phát triển toàn diện.
<3> Arun Mohanty (2012), “On the Soviet Stand on India – china Border Conflict”, Mainstream, VOL L No 46, November 3
<4> Arun Mohanty (2012), “On the Soviet Stand on India – trung quốc Border Conflict”, Mainstream, VOL L No 46, November 3;
<5> M.Y. Prozumenschikov (1996-1997), “The Sino-Indian Conflict, the Cuban Missile Crisis, and the Sino-Soviet Split, October 1962: New Evidence from the Russian Archives”
<6> Arun Mohanty (2012), “On the Soviet Stand on India – china Border Conflict”, Mainstream, VOL L No 46, November 3
<7> Arun Mohanty (2012), “On the Soviet Stand on India – china Border Conflict”, Mainstream, VOL L No 46, November 3
<8> Hemen Ray (1988), Sino-Soviet Conflict Over India, Publishers Shakti Malik Abhinav Publications E-37, New Delhi, India, tr60
<9> Hemen Ray (1988), Sino-Soviet Conflict Over India, Publishers Shakti Malik Abhinav Publications E-37, New Delhi, India, tr75
<10> M.Y. Prozumenschikov (1996-1997), “The Sino-Indian Conflict, the Cuban Missile Crisis, và the Sino-Soviet Split, October 1962: New Evidence from the Russian Archives
<11> Hemen Ray (1988), Sino-Soviet Conflict Over India, Publishers Shakti Malik Abhinav Publications E-37, New Delhi, India, tr75
<12> Arun Mohanty (2012), “On the Soviet Stand on India – trung quốc Border Conflict”, Mainstream, VOL L No 46, November 3
<13> M.Y. Prozumenschikov (1996-1997), “The Sino-Indian Conflict, the Cuban Missile Crisis, and the Sino-Soviet Split, October 1962: New Evidence from the Russian Archives”.
<14> M.Y. Prozumenschikov (1996-1997), “The Sino-Indian Conflict, the Cuban Missile Crisis, & the Sino-Soviet Split, October 1962: New Evidence from the Russian Archives”.
<15> Hemen Ray (1988), Sino-Soviet Conflict Over India, Publishers Shakti Malik Abhinav Publications E-37, New Delhi, India.
<16> Arun Mohanty (2012), “On the Soviet Stand on India – trung quốc Border Conflict”, Mainstream, VOL L No 46, November 3
17 Ngày 27 – 3 – 1958, Nikita Khrushchev lên giữ lại chức vụ chủ tịch Hội đồng nhất trưởng (tức Thủ tướng) vắt cho Nikolai Bulganin, biến chuyển lãnh đạo trước tiên đồng thời sở hữu hai chức vụ chủ chốt của Liên Xô sau Joseph Stalin. Ông giữ các chức vụ này cho tới ngày 14 – 10 – 1964 kế tiếp nghỉ hưu và tắt hơi năm 1971.
<17> Arun Mohanty (2012), “On the Soviet Stand on India – china Border Conflict”, Mainstream, VOL L No 46, November 3
<18> Arun Mohanty (2012), “On the Soviet Stand on India – china Border Conflict”, Mainstream, VOL L No 46, November 3
<19> Hemen Ray (1988), Sino-Soviet Conflict Over India, Publishers Shakti Malik Abhinav Publications E-37, New Delhi, India, tr77
<20> Hemen Ray (1988), Sino-Soviet Conflict Over India, Publishers Shakti Malik Abhinav Publications E-37, New Delhi, India, tr77
<21> Hemen Ray (1988), Sino-Soviet Conflict Over India, Publishers Shakti Malik Abhinav Publications E-37, New Delhi, India,, tr78
<22> Hemen Ray (1988), Sino-Soviet Conflict Over India, Publishers Shakti Malik Abhinav Publications E-37, New Delhi, India,, tr78
<23> Arun Mohanty (2012), “On the Soviet Stand on India – china Border Conflict”, Mainstream, VOL L No 46, November 3
<24> Hemen Ray (1988), Sino-Soviet Conflict Over India, Publishers Shakti Malik Abhinav Publications E-37, New Delhi, India, tr79
<25> Như trên
<26> Hemen Ray (1988), Sino-Soviet Conflict Over India, Publishers Shakti Malik Abhinav Publications E-37, New Delhi, India, tr80
<27> Như trên
<28> Như trên
<29> Hemen Ray (1988), Sino-Soviet Conflict Over India, Publishers Shakti Malik Abhinav Publications E-37, New Delhi, India, tr82-83
<30> Như trên, tr83
<31> Như trên,
<32> Hemen Ray (1988), Sino-Soviet Conflict Over India, Publishers Shakti Malik Abhinav Publications E-37, New Delhi, India, tr84
<33> S.K. Bhutani (2012), “Sino-Indian War, 1962 & the Role of Great Powers”, Journal of Defence Studies, Vol-6, Issue-4.pp- 109-124, tr118-119